تحلیل محیطی

۱-محیط داخلی
بررسی و شناخت سازمان‌ها در دو بعد داخلی و خارجی انجام می شود. از یک سو با نگاه به داخل سازمان و درک قوت ها و ضعف‌ها روبروییم که تحت سیطره و تسلط سازمان هستند و از سوی دیگر، عوامل خارجی یا محیطی به عنوان عواملی خارج از کنترل که ایجاد کننده‌ فرصت یا تهدید برای سازمان می باشند و نیاز به تامل و تدبر همه جانبه می باشد تا در پیشامدها و بحران ها، دچار سردرگمی و آشفتگی نگردیم و همچون بادبانی بی دکل، به هر سویی نچرخیم و با دکل استراتژی، ضمن حفظ ثبات خود از هر یک از عوامل جهت دسترسی به اهداف خود بهره جوییم.
نقاط قوت و ضعف داخلی در زمره‌ فعالیت های قابل کنترل سازمان قرار می گیرند که سازمان آن‌ها را به شیو‌ه‌های بسیار عالی یا بسیار ضعیف انجام می دهد. آن‌ها در سایه‌ فعالیت های مدیریتی، بازاریابی، امور مالی (حسابداری)، تولید (عملیات)، تحقیق و توسعه و سیستم های اطلاعاتی به وجود می آیند. یکی از فعالیت های اصلی و ضروری مدیریت استراتژیک این است که نقاط قوت و ضعف ادارات و واحد‌های سازمان را شناسایی و آن‌ها ارزیابی شود. سازمان ها می کوشند تا استراتژی‌هایی را به اجرا درآورند که نقاط قوت داخلی تقویت شود و ضعف های داخلی برطرف گشته یا بهبود یابند.
سپس، نقاط قوت و ضعف شرکت در مقایسه با عملکرد گذشته شرکت یا وضع شرکت های رقیب تعیین می شوند. یکی از موضوعات مهم این است که سازمان از نقاط قوت و ضعف نسبی خود آگاه شود. همچنین می توان نقاط قوت و ضعف شرکت را بر اساس موجودیت و نه بر اساس عملکرد سازمان تعیین کرد. می توان نقاط قوت و ضعف شرکت را بر حسب دستیابی به اهداف مورد نظر تعیین کرد. اگر نقاط قوت سازمان به گونه ای باشند که تعداد زیادی از رقبا از آنها برخودار باشند؛ نقاط قوت معمولی هستند که سازمان را در بهترین حالت در وضعیت برابری رقابتی قرار می دهند و سازمان می تواند با استفاده از آنها به عملکرد اقتصادی عادی دست یابد. اگر نقاط قوت منحصر به سازمان بوده یا در تعداد کمی از رقبا وجود داشته باشد، می توان گفت که سازمان به شایستگی متمایزی دست یافته است که برای هر سازمان دیگری قابل دست یابی نیست. با داشتن چنین قابلیت هایی، سازمان از مزیت رقابتی برخوردار می شود و اگر مزیت رقابتی سازمان به گونه ای باشد که در محیط، بازار و در میدان رقابت دوام بیشتری داشته و توسط سایر رقبا به راحتی تقلید نشود، در آن صورت به یک مزیت رقابتی پایدار تبدیل خواهد شد. در مقابل، نقاط ضعف، مهارت ها و توانایی هایی هستند که سازمان به خاطر عدم برخورداری از آنها نمی تواند استراتژی‌هایی را انتخاب و اجرا کند که از ماموریت سازمانی حمایت شود. یک سازمان در مقابله با ضعف های خود باید جهت کسب نقاط قوت لازم برای طراحی و اجرای استراتژی های حمایت کننده از ماموریت خود سرمایه گذاری کند.

۲-محیط خارجی
به منظور تحلیل محیط و شناسایی عوامل برون سازمانی (فرصت‌ها و تهدیدهای محیطی)، از الگوی تجزیه و تحلیل PESTEL (که نسخه به روز شده و جامع تر آنالیز PEST می باشد) استفاده می شود. بر اساس این مدل، محیط خارجی سازمان به شش حوزه‌ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، تکنولوژیکی و مسائل و شرایط محیطی تقسیم شده و بررسی می‌شود.

۱-۲-حوزه سیاسی
عوامل سیاسی شامل همه‌ فعالیت‌های سیاسی‌ِ درون یک کشور و نیز نیروی تاثیر احتمالی نیروی خارجی بر جنبه‌های مختلف کسب ‌و کار است. این موارد مشخص‌کننده‌ مزاج سیاسی و سیاست‌هایی است که یک دولت وضع می‌کند. تعرفه‌های تجاری و مالیات‌ها مواردی هستند که یک دولت بر روی تجار یا سازمان‌ها اعمال می‌کند و درآمد شرکت‌ها تحت تأثیر این عوامل به ‌شدت تغییر می‌کند.

۲-۲-حوزه اقتصادی
این جنبه از تحلیل PESTEL شرایط اقتصادی رایج در یک کشور را در نظر می‌گیرد. همچنین اگر سناریوهای اقتصاد جهانی هم تأثیری بر روی این شرایط بگذارند باید به آنها توجه کرد. این عوامل شامل نرخ تورم، نرخ معاملات خارجی، نرخ سود و … می‌شود. همه‌ این موارد می‌توانند بر روی چرخه‌های عرضه و تقاضا تأثیر گذاشته و منجر به تغییرات بزرگی در فضای کسب‌وکار شوند.

۳-۲-حوزه اجتماعی – فرهنگی
عوامل اجتماعی ذهنیت احتماعی افرادی را نشان می‌دهند که در یک کشور خاص زندگی می‌کنند. این عوامل جنبه‌های فرهنگی، سن، مردم‌شناسی، جنسیت و کلیشه‌های مرتبط با آن را بررسی می‌کنند. گاهی وقت‌ها لازم است که این تحلیل شامل عوامل مذهبی نیز بشود.

۴-۲-حوزه تکنولوژیک
جنبه‌های تکنولوژیک میزان پیشرفت تکنولوژی و نیز میزان یکپارچه‌سازی لازم سازمان را با آن در نظر می‌گیرند. این موارد شامل اتوماسیون، تحقیق و توسعه و میزان آگاهی از تکنولوژی در یک صنعت می‌شود.

۵-۲-حوزه محیط زیست
این عوامل شامل مواردی می‌شوند که تحت تأثیر محیط پیرامونی هستند یا توسط آن تعیین می‌شوند. این جنبه از تحلیل PESTEL برای صنایع خاصی مانند گردشگری، زراعت، کشاورزی و غیره بسیار مهم هستند. عوامل تحلیل محیطی کسب‌وکار شامل شرایط اقلیمی، آب ‌و هوا، موقعیت جغرافیایی، تغییرات جهانی آب‌ و هوا و تأثیرات زیست‌محیطی می‌شود.

۶-۲-حوزه قانونی
عوامل قانونی باید همه‌ موارد حقوقی و روندهای موجود در اقتصاد را شامل شوند. همچنین به استانداردهای ویژه‌ای که کسب ‌و کار برای شروع تولید یا ارتقای یک محصول باید رعایت کند، توجه داشته باشد. این عوامل هم جنبه‌های داخلی دارند و هم جنبه‌های بیرونی. در هر کشور قوانین مشخصی وجود دارد که محیط کسب‌وکار را تحت تأثیر قرار می‌دهد، همچنین سیاست‌های مشخصی نیز هستند که سازمان ها برای خودشان وضع می‌کنند. تحلیل قانونی هر دو جنبه را در نظر می‌گیرد و با توجه به این مقررات استراتژی مناسب را مشخص می‌کند.